Concert / Cd
StarkLinneman Quartet live
vrijdag 16 november 2018, Hall Of Fame, Tilburg
StarkLinneman Quartet - 'Pictures At An Exhibition' (UCM, 2018)
Opname: 29 november / 2 december 2017
Het StarkLinnemann Quartet in de Tilburgse Hall Of Fame (HOF) met een concert genaamd 'Pictures At An Exhibition' (inderdaad, Moessorgski) trok mijn aandacht omdat het nogal afweek van de gebruikelijke programmering. Moessorgski schreef het werk, bestaande uit zestien stukken voor piano, naar aanleiding van een bezoek op 23 juni 1874 aan een tentoonstelling van het werk van Viktor Hartmann, door diens vrienden ingericht ter nagedachtenis aan diens overlijden in 1873. Moessorgski was goed bevriend geweest met Hartmann. Met de groep van vrienden hadden ze gestreefd naar een pure Russische kunst, een kunst zonder westerse invloeden.
"StarkLinnemann is altijd al op zoek naar verrassende combinaties van muziekstijlen. Extreme contrasten tussen klassiek, jazz, wereldmuziek en rock zorgen voor een bijzondere muzikale belevenis", werd in de aankondiging meegegeven. De HOF bleek de pre-release te hebben van het album dat een dag later in het Concertgebouw zijn doop zou krijgen. In de heerlijk intieme setting van de concertzaal van de HOF trad het viertal muzikanten aan om met gepaste trots hun jongste telg aan het publiek te presenteren. Voor de gelegenheid werden ze vergezeld door een tweetal dansers, die tijdens het concert op gepaste momenten overtuigende performances neerzetten.
Alle zestien delen van het stuk die ook op het album te vinden zijn, werden tijdens het concert uitgevoerd. Het merendeel van de stukken is door pianist Paul Stark bewerkt voor het kwartet, daarbij een aantal keren ondersteund door drummer Jonas Linnemann, die me vertelde dat het kwartet ooit de afspraak heeft gemaakt volgens het principe 'playing by heart' de optredens te verzorgen. Er was dus totaal geen bladmuziek aanwezig. Dat is een stevige uitdaging bij een zo uitgebreid en complex stuk muziek. Maar het werkte voortreffelijk, het kwam niet alleen uit het hart, maar ook uit de tenen. Je hoorde dat het viertal hierdoor ook uitstekend op elkaar ingespeeld is geraakt.
'Promenade' loopt als thema en rode draad door het werk. Het keert vijf keer in verschillende gedaanten terug en kan gezien worden als een verplaatsing tussen de verschillende schilderijen op de expositie. Dat Stark een huzarenstukje heeft uitgehaald met zijn bewerking van het stuk van Moessorgski blijkt alleen al uit hoe hij dit thema heeft gearrangeerd. Bij de opening klinkt het als onvervalste jazz met een schitterende solo voor Iman Spaargaren op sax. Het thema keert bij een volgende passage terug als een subtiele, bijna klassieke ballad, die zeer ingetogen uitgevoerd wordt. De derde keer duikt het thema op ingeleid door de walking bass van Maciej Domaradzki die voortreffelijk wordt ondersteund en aangevuld door de percussie van Linnemann. De vierde keer komt het thema terug als klassiek pianospel. Tot slot duikt het thema weer op als een jazzimprovisatie, waarin nog eens stevig gesoleerd wordt door bas en piano. De variatie en diversiteit van de muziek wordt met elk schilderij dat langsgegaan wordt mooier en blijft steeds erg verrassend en niet te vergeten erg beeldend.
Dat begint al met 'Gnomus', dat lekker hoekig wordt uitgevoerd en door Spaargaren op zijn basklarinet en op sax van een bijzondere sfeer wordt voorzien. Ook Linnemann draagt daar met bijzondere accurate en originele percussie aan bij. Hoe anders klinkt 'Il Vechio Castello', dat lekker loom en traag uitgevoerd wordt met de gestreken bas in de hoofdrol. 'Tuileries (Dispute D'Enfants Apres Jeux)' wordt ingeleid door een mooie percussiesolo van Linnemann, waarna een op hol geslagen bas het stuk lekker op gang brengt. Een heerlijk vrolijk en kinderlijk deuntje, doorweeft met een aantal improvisaties op piano door Stark, waarmee feilloos de combinatie klassiek en jazz tot stand gebracht wordt, om te eindigen met een jazzy en catchy slot.
Het maffe 'Ballet Of The Unhatched Chicks' is misschien wel de raarste combi van muziekstijlen tijdens het concert. Een soort van latinritme wordt abrupt onderbroken voor een fragment jazzy swing en gaat vervolgens weer terug en dat een aantal keren na elkaar, waarna de basklarinet en gestreken bas samen optrekken, terwijl ondertussen de percussie weer een heel andere kant op lijkt te gaan.
Het optreden van de dansers gaf je het gevoel dat de schilderijen tot leven waren gekomen. Wat zou het mooi zijn om dit concept verder uit te werken en er een complete performance van te maken.
StarkLinnemann hebben met het concert en het album laten zien dat het putten uit klassiek materiaal ook voor de jazz en geïmproviseerde muziek tot hele mooie en bijzondere resultaten kan leiden. Het album is door zijn diversiteit van stijlen en benaderingen een heel interessant en rijk geheel geworden. Ik vermoed dat ik het nog vaak zal beluisteren en steeds weer nieuwe dingen ga ontdekken. Dat het live uit het hart gespeeld kan worden is groots en dat hoor je en voel je. Deze expositie van talent, originaliteit en passie is de moeite waard om bezocht te worden!
Klik hier voor foto's van dit concert door Johan Pape.
(Johan Pape, 28.11.18) - [print] - [naar boven]
